Savaş Stratejisi Denilince Akıllara Gelen ve Tarihte Silinmez İzler Bırakan Moğol İmparatorluğunun Hikayesi
Tarihin gördüğü sayısız uygarlık arasında elbette Moğol İmparatorluğu’nun da ayrı bir yeri vardır. Nispeten kısa bir ömre sahip olan ve daha sonra dağılan bu imparatorluk, bir dönem Moğolları dünyanın endişeli bir rüyası haline getirdi. İçin Moğollar o dönem için son teknoloji savaş araçlarını kullanıyorlardı,en çetin iklim koşullarına bile dayanabiliyordu ve en önemlisi Cengiz Han gibi bir dehaları vardı.
Aslında Moğollar ve Moğol İmparatorluğu’nun hem birlikte hem de farklı şekilde değerlendirilmesi gerekiyor. İçin İmparatorluk yıkılsa da sonrasında birçok Moğol devleti kurulmuş, Bugün dünyanın her yerinde Moğollar var ve dahası Moğolistan diye bir ülke hala var. O halde gelin bir tarih gezisi yapalım ve geçmişten günümüze Moğolların ve Moğol İmparatorluğu’nun serüvenini görelim.
Moğol İmparatorluğu ile Osmanlı İmparatorluğu aynı yaşta kabul edilir, ancak ömürleri kısadır:
Kesin olmamakla birlikte Osmanlı Devleti 1299 yılında Osman Bey tarafından Söğüt’te kurulmuştur. Yaklaşık yüz yıl önce 1206 yılında Orta Asya bozkırlarında Cengiz Han, tüm Moğol kabilelerini birleştirerek bir imparatorluğun ilk adımlarını attı. Elbette Moğollar da tıpkı Türkler gibi çok köklü bir millettir ancak Cengiz Han’ın iktidara gelip bütün kavimleri birleştirmeye başlamasıyla birlikte tarih sahnesine çıkarak isimlerini tüm dünyaya duyurmuşlardır.
Tarihçilere göre Moğol İmparatorluğu’nun kurulmasından sonraki akın politikası 162 yıl sürmüştür. Bu dönemde imparatorluk sonları o kadar genişledi ki Dünyanın yüzde 22’si Moğolların elindeydi. Bu da yaklaşık 33 milyon metrekare arazi anlamına geliyor. Fethettikleri topraklarda barış olsa bile saldırgan bir şekilde genişlemeye devam ettiler. Bu genişleme imparatorluğun yıkıldığı güne kadar devam etti.
Moğol İmparatorluğu’nun kurucusu ve en büyük devlet başkanı Cengiz Han’ın 1227’de ölümü üzerine oğlu Ögeday Han tahta geçti. Bu kendi kendine muvaffakiyet hali bir süre daha varlığını sürdürdü. ancak liderine bağlı her devlet gibi 1368’de yıkıldı. İmparatorluğun yerine Cengiz Han’ın torunları tarafından Kubilay Hanlığı, Çağatay Hanlığı, İlhanlılar, Altınordu Devleti ve Şeybani Hanlığı gibi devletler kurulmuştur. 16. yüzyılda bu eyaletlerin hiçbiri kalmadı. Ancak sonradan kurulan Kırım Hanlığı 18. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüştür.
Moğollar aslında barışçıl bir millettir, ancak savaş stratejisini iyi bilirler:
Gülmeyin, gerçekten huzurlular. Tabii ilk dönemden sonra neredeyse yüz yıl boyunca saldırmadılar ve yer bırakmadılar. ve kelimenin tam anlamıyla dünyayı değiştirdiler. Ancak bu saldırılar sadece ilk yakalamalarda yaşandı.
1279’dan imparatorluğun çöküşüne kadar süren Moğol Barışı döneminde tam bir barış vardı. Öyle ki tüm arazilerinde üretim ve ticaret hayatı canlandırılarak yol güvenliği sağlanmış oldu. Bu güven şu cümle ile ifade edilmiştir; İmparatorluğun bir ucundan çıplak bir bakire, elinde altın bir tasla cete binerse imparatorluğun diğer ucuna hiçbir zarar görmeden ulaşır.
Kullandıkları savaş teknolojilerini bugün olduğu gibi düşünmeyin ama Örneğin üzengi ilk defa Moğol askerleri tarafından kullanılan bir teknolojidir. Benzer bir durum savaş stratejileri için de geçerlidir. Moğollar, ok yağmuru, mühimmat istifleme, vur-kaç taktikleri, gecikmeli kuşatma ve manevi savaş gibi askeri stratejileri ilk kullananlardı. Ayrıca Orta Asya bozkırlarında en zor koşullarda yetişen Moğollar, en elverişsiz koşullarda bile savaşmaya devam edebildiler, bu yüzden başarı kaçınılmazdı.
Moğollar, dini ve diliyle bugün de varlığını sürdüren bir millettir:
Moğolların son devleti de çökünce, bölgenin iki büyük gücü olan Rusya ve Çin, bu topraklara hakim olma çabalarına başladı. 17. yüzyılda toprakları ilk ele geçiren Rus Çarlığı oldu. Çok geçmeden burası 18. yüzyılda Çin’in radarına girdi ve ilk sorunlar çıktı. Bilhassa Moğol prenseslerinin tıpkı Çinliler gibi bir hayat sürmeleri, Moğollar arasında milliyetçiliğin yayılmasına sebep olmuştur.
Moğollar, Rus yanlısı ve Çin yanlısı olarak ikiye ayrıldı. Bu dönemde bölgeye gelen Katolik misyonerler Moğolları hem Hıristiyanlaştırmaya hem de Çin’den uzaklaştırmaya başladılar. Nihayet 1912’de Moğolistan, Rus takviye kuvvetleriyle tam bağımsızlığını ilan etti. Elbette siyasi istikrar kolay sağlanamadı. Öyle ki, ülkede ilk çok partili seçim 1990 yılında yapıldı.
Bugün dünyada 10 milyona yakın Moğol yaşıyor. Bunlar çoğu Çin’de, diğer çoğunluk Moğolistan’da yaşıyor. Moğol hala Moğolistan’ın resmi dilidir ve tüm Moğollar tarafından konuşulmaktadır. Budizm ve Şamanizm yüklü olmakla birlikte Müslüman ve Hıristiyan Moğollar da vardır.
Cengiz Han, sadece Moğolların değil, dünyanın gördüğü en büyük başkanlardan biridir:
Cengiz Han’a bir unvan daha açmasaydık bu mümkün olmazdı çünkü o tartışmasız tarihin en değerli şahsiyetlerinden biridir. Asıl adı Temuçin olan Cengiz Han, sadece tüm Moğol kabilelerini birleştirmekle kalmadı, aynı zamanda onları uygun şekilde yönetmeyi de biliyordu. En doğru komutanları seçerek, bugün bile askeri okullarda öğretilen savaş stratejilerinin kusursuz bir şekilde uygulanmasını sağlamıştır.
En değerli gücü, manevi savaş taktikleriydi. o kadar fazla ki Moğollar bir yere baskın yapacakları zaman bunun haberi aylar öncesinden giderdi. ve insanlar toplu göçler olacağından çok korkuyorlardı. Küçük bir detay; Elbette bunu kanıtlamak mümkün mü bilemiyoruz ama günümüzde yaşayan 16 milyon insanın Cengiz Han soyundan geldiği sanılıyor. Boynundaki olağan günah.
İşte herkesin merak ettiği soru: Moğollar Türk mü?
Aslında bu soruya kesin bir dille hayır ya da evet demek mümkün değil. Kültürel olarak konuşursak, çok özel geleneklerimiz olsa da, Moğolca ve Türkçe iki farklı dildirve bu nedenle diğer iki millet kelam meselesidir.
Genetik açıdan bakarsak Moğollarla Türklerin aynı soydan geldiklerini söyleyebiliriz. Cengiz Han’ın bazen kendisine Türk dediği ve hem Türkçe hem de Moğolca bildiğinden bahsedilir. Eldeki bilgileri yorumlamak için Moğolların Türk olduğunu söylemek doğru olmayabilir ama Moğollar ve Türklerin kuzen olduğunu söylemek muhtemelen en doğrusu olacaktır.
Dünya tarihine iz bırakan milletlerden biri. Moğollar ve Moğol İmparatorluğu hakkında merak edilen bazı detayları anlattık.Tarihte barbar olarak anılsalar da sadece dönemin kurallarını yerine getirmişlerdir.
